[Nettime-nl] Re: LL1: de angst voor de computer

["Stijn Wuyts [deCURSOR]" <stijn@decursor.be>]

Hallo,


Laat ik vooraf even waarschuwen dat ik geen expert Artificiele Intelligentie
(AI) ben. Misschien dat Lake dit wel is, en me op sommige punten kan
verbeteren?

> Message: 3
> From: Leo Lake <lake@lake.nl>
> To: <nettime-nl@nettime.org>
> Date: Thu, 26 Apr 2001 16:48:49 +0200
> Subject: [Nettime-nl] LL1
>
> LL1: Voorbij de punt.
>
> Veel mensen voorspellen dat computers beter zullen kunnen denken dan
> de mens, dat mensen op de lange duur niet veel meer zullen zijn dan
> wat de huisdieren zijn voor de mens van vandaag.

Kijk, dat is nu het eeuwige probleem met voorspellingen: zullen ze ooit
uitkomen, of niet? De kans dat de voorspeller het goed had, is bij
benadering omgekeerd evenredig met de tijd vooruit die de voorspelling
"voorspelt". Een voorspelling over het weer van morgen is stukken simpeler
dan het toekomstbeeld schetsen van computers die niet meer op 1 GHz draaien,
maar ettelijke ordegroottes meer.

Veel mensen voorspellen veel dingen. Ik heb echter nog maar weinig
IT-experts zo'n verregaande dingen horen voorspellen als dat computers de
mens in het "denken" voorbij zouden steken. Het kàn misschien wel, maar dit
soort voorspellingen loopt *zo* ver op de huidige stand van zaken vooruit,
dat het is alsof je met een blinddoek op je hoofd een roos moet raken op een
kilometer afstand.

Neem nu spraakherkenning, toch wel één van de basisvereisten om van een
"denkende" computer te kunnen spreken (als hij geen taal verstaat, zal hij
ook geen wereldproblemen onder handen kunnen nemen, nietwaar?). Een jaar of
twee geleden dachten we (en voornamelijk half West-Vlaanderen) dat
taaltechnologie over een paar jaar de wereld zou veroveren. Twee jaar later
staan we zo goed als nergens. En dat bedoel ik niet alleen financieel
gezien. Spraakherkenning lijkt plots stukken moeilijker te zijn dan we
dachten. In laboratoriumomstandigheden lukt het een beetje: zonder veel
achtergrondruis, na voldoende oefening door de spreker, met een beperkte
woordenschat,... Maar zeg nu zelf: dat staat mijlenver van wat pakweg een
achtjarige kan.

En zo is het met alle AI-toepassingen voor de PC. Ik heb medewerkers van de
universiteit van Leuven (afdeling computerwetenschappen) zien zweten om
robotjes te leren voetballen. Op een "veld" (vlakke vloer) afgebakend door
zwarte tape en stootbanden. Met "voetballers" die enkel de bal horizontaal
met vaste kracht vooruit konden duwen. Met "spelers" die af en toe crashen
tegen de kant. Als dat onze toekomstige overheersers zijn, dan zit het nog
wel snor voor minstens een jaar of honderd, vermoed ik.

Toevallig heb ik een tijdje geleden een boekje gelezen van Daniel Hillis.
Die man heeft de parallelle computer uitgevonden (zo'n monster-PC met niet
1, maar duizend processoren, die mekaar wonderwel toch niet voor de voeten
lopen). Zijn boek "The pattern on the stone" is een geniale introductie tot
computers en AI, in heel eenvoudige taal (in elk geval stukken makkelijker
dan de posts van meneer Lake). Daarin staat een mogelijk concept voor het
ontwikkelen van zo'n "denkende computer" neergeschreven. Het komt er
eigenlijk op neer (hele ruwe samenvatting) dat je de biologische evolutie op
PC nabootst: je schrijft een paar startprincipes waaraan een denkende
computer moet voldoen, en vervolgens laat je de PC zelf nieuwe gedragsregels
aanmaken (random generator). Na iedere evolutiestap laat je de PC evalueren
of welke nieuwe regels hem extra intelligentie opleveren. Die regels behoud
je, en gebruik je als basis voor de volgende generatiestap. Als je dit
proces herhaalt, bekom je (fingers crossed) een "denkende PC". Het klinkt
misschien een beetje raar, maar dit principe heeft al gewerkt voor
bijvoorbeeld een algoritme om lijsten te sorteren (alfabetisch,...).

Het probleem is echter dat IT-experts niet eens de beginselen van zo'n
denkende PC geprogrammeerd krijgen. Het is dus niet enkel een zaak van
processorkracht, maar ook van organisatie.

Ik heb dan ook de indruk dat de heer Lake begint te filosoferen over dingen
waarvan we momenteel nog niet weten of ze ooit wel realiseerbaar zullen
zijn. Ik vind dat bijzonder voortvarend. Ik heb de indruk (zeg het me als ik
verkeerd zit) dat hij een aanleiding zoekt om over "het wezen" van de mens
te filosoferen. Ik vraag me af of het dan niet beter is meteen tot de
essentie van die filosofie door te dringen, in plaats van er eerst nog
dingen bij te halen die allesbehalve waarschijnlijk zijn.

Die angst voor computers, die aan de basis van Lakes filosofische
overpeinzingen ligt, is eigenlijk iets heel raars. Een tiental jaar geleden
was iedereen laaiend enthousiast over computers, want die zouden de wereld
van een heleboel problemen kunnen verlossen. Maar tegenwoordig is de modale
mens eerder bang van een PC. Bang dat die zijn leven zal overnemen, bang dat
hij/zij de controle zal verliezen. En dat terwijl een PC vandaag de dag (en
ik doe een "gewaagde" voorspelling: ook de komende 50 jaar) nog steeds een
ordinaire "computer" (berekenaar) is. Ik denk dat ik een vermoeden heb waar
die onredelijke angst vandaan komt. Vroeger was je al blij als een
teksverwerker als Wordperfect for DOS een tekst in twee kolommen kon
afdrukken. Tegenwoordig is dergelijke huis-tuin-en-keuken-software zo
geperfectioneerd, dat er bijna geen functionaliteit meer bij kan. En dus
heeft de producent zijn aandacht verlegd naar het gebruiksgemak. Nu hebben
we menu's die zich aanpassen naargelang de functies die je vaak en minder
vaak gebruikt. Nu slaat de PC automatisch een reservekopie op en detecteert
hij wanneer er een crash optrad, enzovoort. Gebruikers hebben de indruk dat
een PC slimmer geworden is, maar dat is niet zo: het enige wat hij doet, is
nog steeds (zoals in het prille begin) regeltjes opgelegd door de
programmeurs, braafjes uitvoeren. Het verschil met vroeger is dat de
gemiddelde desktop-PC vandaag zo'n rekenmonster is geworden, dat er tijd is
om zich met zulke luxeproblemen bezig te houden. Maar da's dus niet
"denken", laat staan "overheersen".

Kortom: We zijn niet eens zeker van de punt, laat staan dat we (al dan niet
bij benadering) weten wat erna zou volgen. Sommige IT-adepten en filosofen
weken graag emoties los bij computergebruikers door te dreigen met
(naargelang het "clubje" waartoe ze behoren, zou Van Jole zeggen)
doembeelden of fantastische voorspellingen. Maar ik meen dat de "simpele"
computergebruiker nog op zijn minst enkele tientallen jaren op beide oren
kan slapen wat dat betreft. We zullen die geweldige IT-toekomst wel op tijd
zien afkomen en de discusie voeren als we een concreter beeld hebben van de
tegenstander. Wat niet wegneemt dat je op voorhand al even kan oefenen,
natuurlijk.

Als afsluiter zou ik nog iets willen herhalen wat ik nog al eens in een post
vermeld heb. Er zitten onder de abonnees van Nettime-NL een aantal werkelijk
briljante schrijvers. Maar niet iedereen is hoog begaafd wat taalkunde
betreft. Het zou voor de discussie niet slecht zijn om gedachten en ideetjes
zo helder mogelijk te formuleren, in plaats van barokke volzinnen en al dan
niet ver gezochte metaforen te gebruiken. Dat staat mooi, maar schept alleen
maar verwarring.

Groeten,

Stijn Wuyts
http://www.decursor.be/



______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).