[Nettime-nl] Jan Benjamin: Webadres heeft zijn glans verloren (NRC)

["geert lovink" <geert@xs4all.nl>]

NRC 12 aug 03
Webadres heeft zijn glans verloren
Jan Benjamin

Europa bezorgd over Amerikaanse invloed op domeinnamen op internet

De coordinatie van de namen van miljoenen websites is in handen van de
Internet Corporation for Assigned Names and Numbers, ICANN. Technici,
politici en bedrijfsleven hebben er allemaal kritiek op, maar Hans
Kraaijenbrink, tot voor kort bestuurslid, vindt dat ICANN het goed doet.

Ook internet kent z'n A-locaties. Een duidelijke domeinnaam is voor een
website hetzelfde als een pand in de Kalverstraat voor een winkel. Wie
kaartjes voor het theater zoekt, gaat eerder naar www.theater.nl dan naar
www.xs4all.nl/~gebruiker/kaartjes. Het belang van een `mooi' internetadres
neemt echter af, zegt Hans Kraaijenbrink. Zoekmachines vinden de informatie
toch wel. ,,Je kunt je afvragen hoe belangrijk een domeinnaam nog is in een
wereld waarin je alles kunt vinden met Google.''

Kraaijenbrink was tot voor kort, simpel gesteld, één van de `bazen' van
internet. Van oktober 1998 tot juni 2003 was hij, naast zijn baan als
manager bij KPN, bestuurslid van de Internet Corporation for Assigned Names
and Numbers. ICANN coördineert het beleid op het gebied van domeinnamen. De
internationale organisatie ziet toe op de uitgifte van domeinnamen en
voorkomt dat sites hetzelfde adres krijgen toegewezen. ICANN beheert het
root server system (het centrale adresboek van internet), introduceert
nieuwe domeinextensies en bemiddelt bij conflicten.

ICANN heeft de verantwoordelijkheid voor miljoenen websites. Deze zijn te
verdelen in adressen die eindigen op een generieke, wereldwijde code, zoals
.com, .net en .org, en adressen met een landencode, zoals .nl, .be en .uk.
Generieke domeinnamen zijn beschikbaar voor iedereen. De website Whois.net
schat het aantal generieke domeinen op 33 miljoen, waarvan 24 miljoen .com,
4 miljoen .net en 2,6 miljoen .org (juli 2003). Namen met een landencode
mogen in principe slechts worden gebruikt door inwoners van het land; .nl is
voor Nederlanders, .be voor Belgen en .uk voor Britten. Er zijn volgens de
Stichting Internet Domeinregistratie Nederland ongeveer 912.000 sites actief
in Nederland. In België zijn er circa 267.000 (DNS.be).

Het aantal domeinnamen in Nederland stijgt, onder meer doordat particulieren
sinds januari .nl-domeinen mogen registreren. Bedrijven en instellingen
konden dat altijd al. Het aantal generieke domeinnamen neemt echter af, van
36 miljoen in 2001 naar 33 miljoen dit jaar. De daling zou onder meer komen
doordat internetbedrijfjes domeinnamen die zij hebben gereserveerd voor
toekomstig gebruik, hebben vrijgegeven. Deze `domeinnaamkapers' claimden
mooie adressen met de bedoeling ze later voor veel geld te verkopen. Dat was
tot een aantal jaren terug een lucratieve handel. In 1999 werd bijvoorbeeld
het adres business.com verkocht voor 7 miljoen euro. Maar toen barstte de
dotcom-luchtbel. Niemand wilde meer miljoenen euro's investeren in een
`mooie' domeinnaam.

Tot zijn vertrek deze zomer heeft Hans Kraaijenbrink als lid van de board of
directors van ICANN deze ontwikkelingen de afgelopen vijf jaar van nabij
meegemaakt en mede vormgegeven. Op een zonnig terras op de Markt in Delft
blikt hij terug op zijn werk voor de domeinorganisatie. Een roerige tijd,
erkent hij. Zijn organisatie is al jaren veelvuldig het doelwit van forse
kritiek. Technici vinden dat ICANN zich te veel bezighoudt met
organisatorische procedures en te weinig met de techniek van internet.
Politici vrezen voor te veel of juist te weinig invloed op het beleid. En
het bedrijfsleven bemoeit zich ook volop met het beleid van de
domeinorganisatie.

,,Sommige ondernemingen oefenen zware druk uit op ICANN om meer
domeinextensies in te voeren,'' zegt Kraaijenbrink. De reisbranche wil de
generieke code .travel, Nokia en andere telecombedrijven willen .mobile.
Andere multinationals daarentegen vrezen misbruik van hun merknamen. Coca
Cola bijvoorbeeld wil niet dat iemand aan de haal gaat met cocacola.com of
cocacola.biz. De extensie .biz, speciaal voor bedrijven, is één van de zeven
generieke codes die ICANN eind 2000 introduceerde. Voor particulieren is er
.name, voor de luchtvaart .aero en voor professionals als artsen en juristen
.pro. De nieuwe codes hebben wisselend succes: .biz is redelijk populair,
.name en .pro (nog) niet. Volgend jaar wordt waarschijnlijk de nieuwe
`landencode' .eu actief. Europese webgebruikers kunnen dan sites registeren
als www.parlement.eu en www.news.eu.

De politieke discussie betreft de zeggenschap binnen ICANN. De organisatie
valt officieel onder het Amerikaanse ministerie van Handel. In 1998 besloot
de toenmalige president Clinton dat het domeinbeheer moest worden
ondergebracht bij een zelfregulerende organisatie, die op termijn los moest
komen te staan van de Amerikaanse overheid.

Tot dan werden domeinnamen beheerd door één medewerker van een universiteit
in Californië. Eerdere pogingen om een internationale domeinorganisatie op
te richten waren mislukt.

De Amerikaanse overheid heeft een contract met ICANN dat ieder jaar in
september wordt verlengd. Het ministerie van Handel kan iedere beslissing
van ICANN blokkeren. ,,Maar dat is in de praktijk nog nooit gebeurd,'' aldus
Kraaijenbrink. Desondanks kunnen de VS tot op zekere hoogte bepalen wat er
op internet gebeurt. ,,Met name vanuit Europa wordt met argusogen gekeken
naar de eindbevoegdheid van de Amerikaanse regering.''

Sommige Amerikaanse politici daarentegen willen dat de VS juist meer invloed
krijgen op ICANN. Het belang van internet voor de Amerikaanse samenleving en
het gevaar van een massale terroristische cyberaanval zouden te groot zijn
om het beheer van domeinnamen aan een semi-onafhankelijke organisatie over
te laten. Bovendien zou  ICANN de belangen van Amerikaanse
domeinregistratiebedrijven niet goed beheren. Twee Democratische
afgevaardigden hebben in juni een wetsontwerp ingediend om de
domeinorganisatie te veranderen in een federaal adviescomité.

Dergelijke geluiden klonken ook deze maand tijdens een hoorzitting op 1
augustus voor de Amerikaanse Senaat waar de contractverlenging met ICANN
werd besproken. De domeinorganisatie zou niet snel genoeg hervormingen
doorvoeren om de organisatie transparanter en stabieler te maken.

Hans Kraaijenbrink maakt zich geen zorgen over de kritiek die (geregeld)
klinkt vanuit het Amerikaanse Congres. Hij vertrouwt erop dat de Verenigde
Staten op termijn bereid zullen zijn de macht over ICANN te delen met andere
landen. Tijdens een ICANN-bijeenkomst in Montreal in juni werden voorstellen
aangenomen om de besluitvorming binnen ICANN helder te maken en een stabiel
bestuur te installeren. ,,Er staat nu een goede structuur,'' zegt
Kraaijenbrink.

ICANN heeft de directe representatie afgeschaft. Tot voor kort werd een
aantal bestuursleden rechtstreeks gekozen via internetverkiezingen. Zo kwam
een Duitse hacker in het bestuur en was het aantal Japanse deelnemers aan de
verkiezingen oververtegenwoordigd. Nu kiezen de aangesloten organisaties,
waaronder domeinregistratiebedrijven, het bestuur.

ICANN besloot verder dat de staf wordt vergroot van 8 naar 20 mensen en dat
het budget, grotendeels afkomstig van registratiebedrijven, stijgt van 6
miljoen dollar vorig jaar naar 8 miljoen voor dit en volgend jaar.
Kraaijenbrink ziet op termijn een model voor zich waarin het ICANN-bestuur
functioneert als raad van bestuur en het reeds bestaande adviesorgaan van
landen (governmental advisory committee) meer macht krijgt en de rol vervult
van raad van commissarissen.

ICANN maakte in Montreal tevens afspraken over hoe het beleid voor
landendomeinen moet worden gemaakt. Privacy is daarbij een belangrijk
aspect. ,,Wij hebben voldoende zekerheden ingebouwd dat via ICANN nooit het
Amerikaanse privacybeleid aan andere landen kan worden opgelegd,'' zegt
Kraaijenbrink. Providers in de VS gaan vrijer om met gegevens van hun
klanten dan Europese.

Kraaijenbrink noemt dit een belangrijke verdienste van ICANN. ,,Maar ICANN
heeft er bijvoorbeeld ook gezorgd voor meer concurrentie bij de registratie
van domeinnamen. Vroeger kostte het registreren van een .com-domein 35
dollar per jaar. Nu is dat rond de 3,50 dollar.''

En dan is er nog de nieuwe geschillenregeling. ICANN heeft onder meer WIPO
(World Intellectual Property Organization) aangewezen om conflicten op het
gebied van generieke domeinnamen op te lossen. De stad Barcelona
bijvoorbeeld stapte onlangs naar WIPO om de domeinnaam barcelona.com terug
te krijgen van het Amerikaanse bedrijf Bcom. WIPO stelde de Spaanse stad in
het gelijk. Wie nu barcelona.com intikt, komt bij toeristische informatie
van de stad Barcelona.





______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).