[Nettime-nl] Gratis software kan kenniskloof overbruggen

["eveline lubbers" <evel@xs4all.nl>]

Vandaag op de Forumpagina in de Vk.
De passages tussen [haakjes] zijn in
de krant gesneuveld.

Zie voor een essay over de WSIS in
Onze Wereld gepubliceerd
http://www.wsis.nl

Volkskrant 10 december 2003

Gratis software kan kenniskloof overbruggen

De VN confereren deze week over de digitale kloof tussen Noord en Zuid. Nederland moet een broedplaats voor
open source-software worden, zegt Eveline Lubbers.

Tussen 2010 en 2015 moet de hele wereld aangesloten zijn op internet, en dat zou meteen het einde zijn van de geduchte
digitale kloof. Dat is althans de bedoeling van de World Summit of the Information Society (WSIS) die op dit moment in
Genève wordt gehouden. Helaas is de kans is groot dat de top mislukt. Er is nog steeds geen overeenstemming over de
declaration of principles en een actieplan voor de informatiemaatschappij die de wereldleiders moeten ondertekenen. De
laatste voorbereidingsronde knalde eind september uit elkaar, omdat er teveel onoplosbare meningsverschillen waren
tussen de delegaties van regeringen, het bedrijfsleven en de civil society.

De toegang tot informatie en communicatiemiddelen is veel meer dan een louter technische of praktische zaak;
principekwesties als het recht op vrije meningsuiting en vrijheid van pers zorgen voor heftige confrontaties. Bovendien
hebben de rijke landen geen zin om over de brug te komen voor het Digital Divide solidariteitsfonds.
Bovenal zijn regeringsdelegaties van veel landen te zeer geneigd de oren te laten hangen naar het bedrijfsleven en naar
de pleitbezorgers van monopolisten als Microsoft. Naar alternatieven aangedragen door de (meer dan 500) NGO's die aan
de onderhandelingstafel worden gedoogd, is nauwelijks of niet geluisterd.

Het is dus de hoogste tijd voor nieuwe initiatieven om de digitale kloof op lokaal niveau te overbruggen. Nederland had op
internetgebied ooit een voorbeeldfunktie, met [de vrolijke voormalige hackers die tien jaar geleden] de provider xs4all
[oprichtten] en lokale experimenten als de Digitale Stad. Waarom zou dat niet weer zo kunnen zijn?

Misschien moet Nederland een broedplaats worden voor ontwikkeling en brede toepassing van open source
sofware (oss), waarvan Linux en Open Office voorbeelden zijn. [Software waarop geen restrictieve copyright en patenten
rusten.]

Open source software heeft het potentieel de monopoliepositie van Microsoft te doorbreken - maar voor het zover is moet
er nog wel het een en ander gebeuren. [Het manifest van de ontwikkelingsorganisatie Hivos en de Waag
Society/maatschappij voor oude en nieuwe media, enthousiaste pleitbezorgers voor het gebruik van open software, was
een goed begin.]

Open source software, zoals Linux, is vaak gratis beschikbaar en de broncodes zijn niet geheim. Bij oss bevindt deze
source zich in het publiek domein en het verveelvoudigen, wijzigen, verbeteren en verder distribueren ervan is - onder
voorwaarden-  toegestaan. Dat betekent idealiter dat iedere gebruiker vrije software verder kan ontwikkelen en aanpassen
voor eigen gebruik, bijvoorbeeld in de eigen taal of het eigen schrift, zonder afhankelijk te zijn van de vraag of dit
winstgevend is voor de oorspronkelijke producent. Bovendien stimuleert het verder ontwikkelen van software
samenwerking en daadwerkelijke uitwisseling van kennis tussen alle betrokken partijen; het onderhoud van de software
kan gedaan worden door lokale mensen in het Zuiden.

Open source software lijkt dus ideaal voor ontwikkelingslanden, maar wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat
sommige landen (bijvoorbeeld in Afrika) niet bij nul beginnen. [Microsoft is daar al redelijk populair - zij het vooral als
illegaal doorgekopieerde software. Dat er daardoor voor Windows op dit moment meer ondersteuning te vinden is, is een
kwestie van tijd. Het wegwerken van deze achterstand van open software is een mooie eerste opdracht voor solidair
Nederland. Bovendien vormt het werken met doorgekopieerde Microsoft producten een kwetsbare basis zeker op de lange
termijn.]
Het kan snel afgelopen zijn als er -mogelijk als gevolg van striktere regelgeving na de WSIS- meer controle komt op
schending van copyright. [Ofwel organisaties lopen het risico afhankelijk te worden van essentiele en dure infrastructuur,
die niet te onderhouden is als de geldkraan dichtgaat doordat bijvoorbeeld subsidies ophouden. Een reden temeer om hier
snel aan alternatieven te werken.]

Ook is er in het Zuiden een grote behoefte aan toepassingen op het gebied van 'leren op afstand' (Bill Gates stopt veel
geld in deze zg. e-learning projecten) - een onderwerp dat in de open software gemeenschap wel eens wat meer prioriteit
mag krijgen.

[Verder vroeg OSS in het verleden teveel van de minder technisch-ingestelde medemens en was het lastig te installeren,
maar de gebruikersvriendelijkheid is inmiddels sterk verbeterd. Waar het nu om gaat is een stap verder te doen. Niet
alleen nieuwe modules maken, maar OSS technieken combineren, handige configuraties uitvinden, verbindingen tussen
modules maken en vaak voorkomende handelingen automatiseren.]

Als je Nederland ziet als een broedplaats voor vrije software ontwikkeling, krijgen verschillende projecten die nu al los van
elkaar lopen een extra doel met een internationale dimensie.
Zo zou het automatiseringsteam van Milieudefensie een voortrekkersrol kunnen spelen vanwege het pionierswerk wat daar
al wordt verricht. [Nagenoeg] het hele systeem van de organisatie draait inmiddels op open source software. Intensieve
kennisuitwisseling met andere NGO's helpt de kinderziektes van het systeem te overwinnen, zodat OSS daadwerkelijk en
probleemloos beschikbaar wordt voor gebruik in een kantooromgeving waar ook ter wereld.

Ook de regering ontbreekt het niet aan goede bedoelingen. Vorig jaar november werd een motie van Groen Links
aangenomen die het gebruik van open software bij overheidsinstellingen uiterlijk in 2006 verplicht stelt. Nu is het tijd
geworden die ambities waar te maken met aktieve stimulerende maatregelen. De overstap naar de nieuwste versies van
Windows is groot en levert voor de honkvaste gebruiker minstens zoveel irritaties op als de overstap naar de open source-
varianten als Open Office; werkelijke uitwisselingsproblemen tussen beide systemen zijn er echter niet. Het broedplaats-
idee kan voor de Tweede Kamer een extra argument zijn om druk op de ketel te zetten.

Tot slot zou het geen kwaad kunnen om in de discussie over de Europese regeling voor software patenten aandacht te
besteden aan de gevolgen van zulke wetgeving voor de digital divide. Dat Frits Bolkestein in zijn verdediging van deze
regeling (Forum, 24 september) uitsluitend oog heeft voor de vooruitgang in het rijke westen, getuigt van een
kortzichtigheid die niet meer van deze tijd is.


Met dank aan Anne Sedee

------------------------------------------

Mobiel:	06 479 669 05
Mobile:	++ 31 6 479 669 05

http://www.evel.nl

Postbus 15059
1001 MB Amsterdam


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).