[Nettime-nl] Tjerk Timan: verslag van de Cultuur 3.0 conferentie

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

Verslag van de Cultuur 3.0 conferentie
8 april, Club 11, amsterdam.
Georganiseerd door het Virtueel Platvorm.

Door Tjerk Timan (mail@tjerktiman.nl)
Voor Masters of Media blog (nieuwe media/mediastudies, UvA)

http://mastersofmedia.hum.uva.nl/2008/04/10/cultuur-30-report-het- 
internet-is-nog-niet-af/

De conferentie cultuur 3.0 wordt geopend door de nieuwe directeur van  
Virtueel Platform, Floor van Spaendonck, Dick Rijken en Paul Keller  
(Digitale Pioniers). De openingsboodschap is een trieste: na het nieuws  
dat Steim, Mediamatic en Waag Society niet meer in aanmerking komen  
voor subsidie vanuit de gemeente Amsterdam, wordt de Cultuur 3.0  
conferentie welhaast en noodkreet naar bestaansrecht.

Waar het thema zich focussed rond de demystificatie van e-cultuur zal  
er worden gekeken naar vooral de breedte waarin deze term zich bezigd  
en hoe er in verschillende sectoren wordt omgegaan met e-cultuur. Het  
doel van een dergelijke doorsnede is het vergaren van inzicht in alle  
processing van expressie en reflectie in dit domein. In alle lagen van  
de samenleving wordt er massaal gedaan aan e-cultuur. In elke huiskamer  
staat minstens een computer; de Time-person of the year is “you”. Hier  
gaat e-cultuur over. Naast het bieden van inzicht in de breedte van het  
veld, is het even relevant ‘onze’ eigen labs en doelen van deze labs te  
laten zien. Dit vakgebied begint bij de labs en zij zullen door moeten  
gaan in het vernieuwen en onderzoeken van het internet; het is nu niet  
afgelopen, het internet is nog niet af.

De dag is ruwweg op te delen in twee delen: opleidingen en  
ontwikkelingen binnen e-cultuur en economie plus fondsen binnen  
e-cultuur, met Paul Keller en Floor van Spaendonck als hosts. Elke  
spreker krijgt vijf minuten om zijn of haar verhaal te doen.

Over Virtueel Platform
VP is klaar voor een nieuwe start waar het vroeger begon als lobby  
tussen politiek en media is VP nu een kenniscentrum van formaat, met  
plannen om verder te groeien naar sectorinstituut. VP wil zich richten  
op profesionalisering van de sector (zie nieuw beleidsplan vp). Met een  
nieuw team gaat hier aan gewerkt worden. Nogmaals, de aanleiding van  
cultuur 3.0 is noodkreet. Iedereen wil digitaliseren, maar toch heerst  
er nog veel ongebrip. Demystificatie van de sector: er zou geen  
expertise zijn. Die is er natuurlijk wel, alleen nog niet helder  
verwoord. Daar ligt de nieuwe taak van het VP.

eerste panel: kunst & labs: wat zijn de innovatieve kunstvormen?

Montevideo/NIMK - Susuan Jasco
Is curator bij Montevideo. De functie van Montevideo is het conserveren  
en onderzoek doen naar open source, database, art production,  
preservation of media art. Naast ‘artist in residence’ zijn er ook  
artiesten die in het veld van nieuwe media actief zijn. Via  
bijvoorbeeld de dyne.org foundation, zijn er middelen beschikbaar. met  
als doel “to provide time and means to work in professional context”.  
Innovatie in de kunst in lijn staan met de innovatie binnen  
technologie. Er worden projecten gescreend.

Strp S - Lucas van der Velden
In Eindhoven is er vanuit de gemeente een ‘nieuw’ initiatief : Strp S.  
Dit is een plek met veel ruimte en veel nieuwe creatieve industrie,  
gevestigd in oude Philips fabrieken. Van der Velden e.a. hebben het  
idee dat er behoefte is aan een culturele kant bij deze creatieve  
industrie in Eindhoven in de vorm van een Medialab. Het doel is om  
praktijk- onderzoek te doen naar de haalbaarheid van een Medialab via  
het realiseren van projecten. Deze projecten moeten zich gaan richten  
op de integratie van meerdere media. Vooral de relatie tussen media en  
architectuur bestaat er nog een gat, volgens van der Velden. Hij doelt  
hier op navigatie, tracking etc. De plek is interessant omdat o.a.  
Philips’ NatLab daar zat. Tot in de jaren 60 zorgde Philips voor een  
kunst-elan. Moet er een nieuw poem komen en moet dat in Eindhoven?

Waag Society - Frank Kresin
Heeft in de afgelopen jaren aardig wat projecten opgeleverd en  
interventies gemaakt. De Waag wil haar activiteiten typeren als  
“creative research”. Waar in de academische wereld het dogma ‘publish  
or perish’ bestaat, gaat het Waag Society om maken, waar het dogma  
‘demo or die’ van kracht is. De methode is een iteratief ontwerpproces,  
waar samen werken met kunstenaars, academici en bedrijven een standaard  
is. Binnen de projecten staat de gebruiker centraal. Op zoek naar  
innovaties door middel van een grid van domeinen, waarbinnen de Waag  
actief wil zijn. Een ander doel is het bieden van faciliteiten en  
‘testbeds’ zoals fablab. Een groot probleem binnen innovatieplatforms  
en creatieve industrie is: hoe blijf je relevant? “IPP creative” is  
opgestart om ruimte te maken om onderzoek te doen en een soort neutrale  
plek te zijn om dit uit te zoeken.

tweede panel: onderzoek & ontwikkeling, opvallende modellen

Frank Mohr Instituut - Arie Altena
Rapporteerd vanuit Groningen en begint met de vraag: wat is nieuwe  
media kunst? Zijn doel is om studenten op te leiden om op een  
betekenisvolle manier kunst te maken die nu de cultuur vormen. Hierbij  
staat nieuwe technologie en de invloed van deze technologie op cultuur  
centraal. Wat is het om nu te leven? Hoe kan het anders? Belangrijk in  
dit veld is dat je als kunstenaar je eigen plek en mix van technologie  
maakt en toe-eigend. Het gaat om dingen maken. Het is zelden zo dat je  
alle facetten van een project als kunstenaar kunt doen. Vanuit de  
wereld van de kunst die dingen wil maken, zul je moeten samenwerken. Er  
is binnen nieuwe media kunst behoefte aan samenwerkingen tussen kunst  
en technologie. Het gaat om opnieuw leren denken - in reflectie en  
estethiek.

De Praktijk - Alex Verkade
  Is werkzaam bij buro ‘de praktijk”, waar methodes worden ontwikkeld  
voor regulier voortgezet onderwijs. Er wordt ook gekeken naar mogelijke  
toepassingen van cultuur en nieuwe media, maar ook bijvoorbeeld  
werkzaam voor de Nationale Wetenschapsquiz en wetenschapscommunicatie.  
Een recentelijk interessante reeks projecten gaan over  
afstandsonderwijs. Hoe kun je dit verbeteren? Er wordt geprobeerd  
onderwijsverbeteringen en leergedrag via e-cultuur aan te pakken door  
gebruik van data mining etc. Niet alleen de technische kant van  
onderwijs maar ook distributie speelt hier een belangrijke rol, waarin  
nederland een beetje achter loopt in vergelijking tot andere Europese  
landen. Er wordt druk gezocht naar partners die hierin kunnen helpen  
(oproep).

V2-Patching Zone - Anne Nigten
Is werkzaam voor V2. Ze bespreekt het model van de “Patching zone”, een  
nieuw initiatief vanuit v2. Dit is voortgekomen vanuit v2 lab onderzoek  
en het gaat over electronische kunst, waarbij projecten in samenwerking  
met wetenschappers en technici worden uitgevoerd. Ideale kunstvorming  
voor samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. V2 lab  
is daar een geruime tijd mee bezig geweest. Leerpuntje is dat de  
eigenheid van een onderzoek en de werkwijze/methode sterk afwijkt van  
r&d in bijvoorbeeld het bedrijfsleven of de wetenschap (open deur?).
De term Art&D is in het leven geroepen door Nigten (in plaats van R&D).  
Onderscheid zich omdat het geen reflectie is op theory, maar reflectie  
op zichzelf. It’s about remixing and patching. Kunstenaars putten  
vanuit verschillende gebieden en “patchen” dit tot iets nieuws, waarbij  
het vaak gaat om interactieve kunstwerken en het gedrag van gebruiker.  
Uitkomsten art en d. vaak werkende prototypes als uitkomst. Proof of  
concepts maar dan stapje verder.
Opleidingen vertonen vaak een gat omtrent samenwerking (ID Eindhoven is  
hier een tegenvoorbeeld). Complexe vraagstukken kunnen vaak niet anders  
dan transdisciplinair worden aangepakt. Behoefte aan ruimte om dit te  
doen is sterk: een aanvulling voor opleidingen = de patching zone.  
Gericht op hedendaagse complexe problemen, bijvoorbeeld rol van  
publieke ruimte, sociale interactie. Ook bijdrage leveren aan  
cultuurlokaal. Zie patchingwork.net.

derde panel: de gebruikers: eCultuur, wat is de meerwaarde?

Stimulanz - Jan van der Sluis
Over informatie en organisatie van informatie in de zorg -  
crossmedialiteit. Laat een moeilijk leesbaar ontwerp zien van het in  
elkaar schuiven van verschillende dimensies in informatie. Van der  
Sluis brengt de term ‘life events’, wat er op neer komt dat er  
evenmenten zijn waarbij zorg noodzakelijk is, door wie dan ook. In  
hoeverre kun je deze live events gaan delen en invullen door middel van  
e-cultuur middelen? Er heerst in de zorgsector nog een grote  
achterstand als het neerkomt op de mogelijkheden die e-cultuur kan  
bieden. Implementatie en overtuiging is moeilijker dan het lijkt in de  
zorg.

De Paviljoens - Macha Roesink
Vertelt over het Museum De Paviljoens in Almere. De tentoonstelling ‘at  
random- netwerken en kruisbestuivingen’ staat centraal. Waarom ze hier  
nu staat is vogens haar omdat het woord “netwerken” in de titel van de  
tentoonstelling staat. Bij het Museumpaviljoen gebeurd echter nog veel  
meer zoals bemiddeling tussen actuele e-cultuur en onderwijs, maar ook  
het ontwikkelen van lesprogrammas bij tentoonstellingen. Het project  
Skybrowser van Luna Maurer wordt besproken als voorbeeld.

Museum Gouda - Ranti Tjan
  Tjan is directeur van het museum Gouda, dat zich bezighoudt met  
kunstgeschiedenis en beeldende kunst. Als voorbeeld voor het integreren  
van museu met e-cultuur geeft Tjan een voorbeeld van 40.000 objecten  
-goudse beelden - die door middel van een per ongeluk meegenomen  
erfenis in Australie is beland. De eigenaar is op zoek gegaan naar de  
herkomst en makelij van deze beelden door brieven te schrijven. Met de  
komst van het internet is zijn informatiezoektocht extreem uitgebreid,  
vooral via internet verzamelaars en kenners. Dit geeft materiaal voor  
meerdere collecties. De vraag hierbij is hoe kun je opnieuw, met deze  
middelen, kunt verzamelen en hoe je de amateur-expert verzamelaar in  
dit proces betrekt.
  Over de “patching zone” van v2, die ook hier is toegepast, zegt Tjan  
dat het een poging is om medewerkers opnieuw te laten kijken naar  
media, vooral op het gebied van de rol van conservator.

vierde panel: Internationale samenwerking: grenzelose projecten

SICA - Beate Gerlings
Internationale samenwerking, oke, maar wat is de ’state of the union’  
in e-cultuur, vraagt Gerlings zich af. E-cultuur is erg breed; er is  
nog geen duidelijk beeld. Bij SICA gebeurd er vanalles, zoals de “dag  
vd grenseloze nieuwsgierigheid”, met daarbij de vraag hoe je echt kunt  
samenwerken in een interantionale context. Hoe zorg je voor echte  
crosspolonation in een tijd van een verschuivend wereldbeeld en een  
verschuiving van machtscentra. Door ander kanten op te kijken dan  
bijvoorbeeld New York en Berlijn, maar naar plekken als Shanghai Sao  
Paulo en Delhi krijgen we meer inzicht in wat er in de kunst allemaal  
te doen is. Maar is dit wel voor de nieuwe media sector? Ja, zegt  
Gerlings. Naast het hele digital divide verhaal is er vooral in het  
opzetten van e-cultuur erg veel te doen. Internationalisering  
ondersteunen is ook een doel van bijvoorbeeld VP. Virtueel en  
zintuigelijk volgen van internationale trends. Sica heeft als taak om  
interessante trends te spotten. Veel naar China en India om contacten  
te leggen, vooral om de link vanuit beeldscherm naar echt wereld te  
maken. Ook is er toegang tot europese subsidies voor dit soort  
projecten (oproep).

V 2 - Alex Adriaansens
Begint zijn presentatie met een foto van Mao die het werk van Duchamp  
onderzoekt. Dit is een voorbeeld van het doel van internationalisering;  
uitdaging en exploratie. Het onderzoeken en vormgeven van onszelf en  
onze omgeving; trial and error, DIY en methode. De inzet van  
technologie om onszelf te begrijpen is er altijd al geweest, waarbij  
media en technologie extenties van ons lichaam zijn (McLuhan).  
Internationale uitwisselingen zijn onderdeel van onze dagelijkse  
praktijk. Connectiviteit, verbondenheid en verantwoordelijkheid. Kunst,  
NGO’s, Copyright etcetera gaan allemaal over internationalisering. Dit  
wordt daarmee dan ook een belangrijk beleidspunt. Niet te verwarren met  
globalisering - internationalisering gaat over kennis delen.
Nederlandse e-cultuur instellingen zijn klein, wat kenmerkend is. Deze  
schaal heeft voor- en nadelen. Innovatie en onderzoek is gericht in  
fijnmazige netwerken waardoor het heel moeilijk is om een kritische  
massa te bereiken. Wel zijn deze netwerken dynamisch en flexibel en  
goed vernetwerkt. Kunst, vormgeving en e-cultuur zijn  
discipline-overschrijdend. Daarom zijn deze instellingen zeer geschikte  
partners voor buitenlandse projecten, vooral door hun unieke aanpak. In  
nieuwe economische regios werkt men vaak vanuit andere (hierarchische)  
achtergronden. Internationaal samenwerken gaat over delen van manieren  
van samenwerking. E-cultuur in nl is eigenzinnig en helder, experiment  
als basis voor praktijk. Tweewegverkeer, geen export. Residencies,  
workshops, presentaties… nl e-cultuur is hier al goed mee op weg.  
Belangrijk thema. E- cultuur houdt niet op aan de grens.

Montevideo/NIMK - Gaby Wijers
Wijers begint, zegt ze zelf, met een aantal open deuren als statements.  
E-cultuur is vluchtig. Technieken zijn vluchting. Archieven, collecties  
en beheer zijn zijn het enige geheugen, het enige middel tegen  
vluchtigheid. Bij het NIMk, lopen verschillende onderszoeks projecten  
over het archiveren van mediakunst en daarmee zijn ze pioniers. Het  
ontwikkelen van technieken en modellen om die kunst weer te presenteren  
is het doel, bijna altijd in samenwerking. In 2010gaat het “inside  
installation project” getoond worden, mede mogelijk gemaakt door het  
culture 2000 fonds. NIMk in dit soort projecten het voortouw. Wijers  
laat nog een project zien; het Gama project. Gama is een e-content +  
project, waar 19 partijen bij participeren, waaronder onder andere Ars  
Electronica. Het doel is om archieven te bouwen; in november zullen de  
eerste resultaten zichtbaar zijn. NIMk heeft op dit moment een hele  
grote collectie mediakunst, ook voor distributie. Op 215 locaties in 36  
landen.

vijfde panel: Creatieve industrie: tussen cultuur, economie en  
maatschappij

Picnic - Monique van Dusseldorp
Van Dusseldorp begint haar verhaal over kennismaken en conferenties.  
Zijn er mensen al actief aan het netwerken? Want daar gaat het om. In  
amsterdam is er een grote mate van creatieve industrie en allerlei  
bedrijvigheid rond e-cultuur.
  Er is nog geen blauwdruk over hoe hier mee om te gaan. Nu en hier op  
het punt van wat het hier en nu. Het PICNIC event is een grote  
bijeenkomst over e-cultuur en amsterdam als “creative capitol” -  
gematched voor industrie. Wat is een congres? Het brengt mensen bij  
elkaar om mee verder samen te werken en contacten te onderhouden.  
PICNIC is een platvorm, waar dit jaar ook “specials” worden  
geintroduceerd: themas binnen het gehel spectrum waar nog intensiever  
op wordt ingegaan. Er zijn nog mogelijkheden om voor de aankomende  
PICNIC en special aan te dragen (oproep).

Mediamatic - Willem Velthoven
Vertelt over “social rfid” en mediamatic als het eerste sociaal netwerk  
binnen en cultureel kader. De Kate Bush party wordt genoemd (kate komt  
niet) maar ook het El Hema project, een samenwerkinsproject waar mensen  
uit 17 landen elkaar vonden via eigen netwerken en dat van Mediamatic.  
Je sociale todo-lijst via netwerk is de badge die je gekregen hebt aan  
het begin van de conferentie. De fotos zijnop basis van je  
meta-datauitgezocht. Wat heb je met deze mensen gemeen? Ga het  
uitvinden! Ook kun je via je RFID badge bellen op twe plekken in 11;  
waarom? Hygienisch netwerken (dus wel praten, niet ontmoeten). Ook het  
friend-drinkstation wordt genoemd, dat vorig jaar op PICNIC erg  
succesvol bleek. Ook het iTea - en phototbooth project worden genoemd.  
Ook is er een dating service binnen het cultureel netwerk. Mocht je het  
allemaal teveel vinden, dan kun je gelukkig op de Mediamatic site bij  
je profiel, alle ’social’ events uitzetten.

Submarine Channel - Bruno Felix
In 2000 begonnen als alternatief voor de publieke omroepen. Online  
festival met 1 keer per jaar een fysiek festival. Estetische kant wordt  
bekeken, maar ook de kanten als marketing en distributie: hoe bereik je  
mensen online. Over de eigen producties die submarine maakt, zegt Felix  
dat het risicovol is. Bijvoorbeeld het Minimovies project. Dit zjjn  
documentaires in serievorm in afleveringen van 5 minuten. Je krijgt 2  
afleveringen en een trailer. Daarna kun je de rest van de serie kopen  
voor 1 dollar (iTunes model) hoe kun je online maken en distribueren?De  
documentaire My SeCondLife is van Submarine. Deze is via youTube bekend  
geworden en pas daarna via de normale omroepen uitgezonden.

Een discussiepunt is: er is veel te doen in Amsterdam rond nieuwe media  
; hoe is dat ontstaan, terwijl er geen beleid voor bestond? Mensen  
willen graag hier, in amsterdam, bezig zijn met nieuwe media, De stad  
trekt het aan. We (amsterdam) deden altijd al illegale dingen voor de  
rest van europa, misschien komt het daar vandaan?

Financiering/fondsen: eCultuur, een vak apart?

Mondriaan Stichting - Gitta Luiten
Ontwikkelingen in e-cultuur hebben veel invloed op projecten en hoe  
daar nu mee wordt omgegaan binnen Musea. Het kruipt overal in. Nadeel  
is dat het wel meer kost. Voordeel is dat er zo weinig mogelijk  
criteria worden gesteld. Veel regels afschaffen. Er zijn veel ideen  
maar vaak geen tijd/ geld om het goed voor te bereiden. De kwaliteit  
moet ondersteund worden en de programmering wordt belangrijker.Er zijn  
3 peilers voor het versterken en ontwikkelen van professionele  
cultuursector. Over de interregeling: hoe gaat het geld verdeeld  
worden? Het is duidelijk dat er vooral meer geld moet komen. In Den  
Haag moet het door gaan dringen dat dit soort projecten kostbaar zijn.

Prins Bernhard Cultuurfonds - Hans van Straten
  De eerste kunst/media ervaring van van Straten was het Deaf festival.  
Binnen het Prins Berhard Cultuurfonds zijn er 5 sectoren en themas.  
Echter, er is nog geen apart speerpunt voor e-cultuur, binnen het  
Fonds. Maar aanvragen kan altijd (oproep)! Bijvoorbeeld de Waag krijgt  
steun vanuit het Fonds. Als je echt wilt weten of je project in  
aanmerking komt, ga naar www. cultuurfonds.nl. Ook zijn er regionale  
afdelingen en projecten.

Kunstfonds mediaproducties - Hans Maarten van den Brink
Het gaat om maken in plaats van regelingen en beleid. Toch is er een  
beleid gemaakt, war het speerpunt ligt bij het leggen van verbinding  
tussen de electronische wereld en kunst. Toen (20 jaar geleden) radio  
en tv, nu ook internet. Deze drie media zijn aan het convergeren. Veel  
zelf initiatief om projecten op gang te brengen. De workshop  
stifo@sandberg wordt ook door het Kunstfonds gedaan. Er is net een boek  
verschenen met de resultaten (new cultural networks). Hoe nu verder?
Tradionele media naar steeds meer mengvormen; tegelijkertijd meer  
aanvragen over e-cultuur. bestaat dat wel? Jeugd 2.0 om te kijken wat  
e-cultuur is. Vooral jong publiek zit al in hele andere  
distributiekanalen. Belangrijk om over na te denken. Beleid of niet?  
Wat moet je hier doen? Al doende leren, iets minder beleid, meer  
richting cratieve industrie. Het grote geweld in deze sector zit in  
gaming, niet in kunst. Toch een brug slaan. Moeten dit vekennen, vooral  
serious gaming. Samen met VP conferenties en projectn formuleren om  
iets te laten zien + moeite waard. Ondersteuen van concrete plannen en  
de mensen die ze maken. Vergroten van publieksbereik. Zoeken naar  
nieuwe wegen om kunst en nieuwe wegen te verbinden.

Nederland Fonds voor Film - Toine Berbers
  Begonnen met experimentele film. Interregeling . Fondsen nagedacht  
over prioriteiten. Bij het filmfonds bezinnen over wat we moeten nu met  
die e-cultuur. Loopt teveel via de experimentele kant. Besloten om  
speciaal loket in te ramen voor e-cultuur. De grens ligt bij het  
narratieve. Binnen dat kan alles. Beleidsplan op filmfonds.nl

Een discussiepunt is: alle sprekers zijn enthousiast over e-cultuur,  
maar wel allemaal aparte gedachtes en projecten van e-cultuur.  De  
Digitale Pioniers (Keller) Er is een statement/regeling - je moet naar  
een bepaalde kunststroming. De Digitale Pioniers doen dat niet en zien  
toch e-cultuur als iets op zichzelf en zijn maatschappelijke relevantie  
als op zichzelf staand. Veel jonge makers willen juist niet via fondsen  
of een bepaalde kunst werken. Daarvoor zijn de Digitale Pioniers.

Als afsluiting is er een performance van STEIM dat begon als lab voor  
electronische life performance. Performance by dj sniff.

Wap-up door Floor van Spaendonck
Dit was een korte doorsnede/scan van wat er aan e-cultuur gaande is  
binnen Nederland. Op het scherm zien we een start van een mapping-  
project gedaan door Govcom.org voor VP. Het eerste screenshot wordt  
aangeboden aan de wethouder van Amsterdam, Carolien Gehrels. Wethouder  
Gehrels zegt afsluitend: Ingewikkeld verhaal vanuit de Gemeente. Er is  
een groot belang aan cultuur, en er is een wens bij de wereldklasse te  
horen. E-culture en kunst in cultuur, Amsterdam als laboratorium  
functie. Dit is een belangrijk deel van het beleid als college.  
Atelierbeleid en broedplaatsen. Wij, bestuurders, zijn beleidsmakers,  
geloven wel in beleid. Je moet aanvoelen wat er gaande is en wat de  
passies zijn van de stad. Dat zijnde mensen die iets neer kunnen gaan  
zetten. De creatieve industrie groeit in Amsterdam. Belangrijk dat  
amsterdamse talenten zich thuis voelen. toekomst is aan u.

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).