[Nettime-nl] Katheleen Ferrier aan de Wilderskust: een historische zoekplaat

[Tjebbe van Tijen via Chello <t.tijen@chello.nl>]

Katheleen Ferrier aan de Wilderskust: een historische zoekplaat

October 17, 2010 door Tjebbe van Tijen
 
De volledige versie met plaatwerk die de kern van dit verhaaltje vormt staat op de Hinkende Bode:

http://limpingmessenger.wordpress.com/2010/10/17/katheleen-ferrier-aan-de-wilderskust/

[plaat:  "Aan de Wilde Kust" Stedman 1777 herzien in het jaar 2010 (1) Zoek de 7 verschillen... Klik zoekplaat voor grotere versie.]
 

Kortgeleden dook een tot nog toe onbekende hernieuwde editie van het beroemde 18e eeuwse werk van John Gabriel Stedman’s “Reize naar Suriname” (2) op met enkele uitzonderlijke  met de hand ingekleurde prenten die op treffende wijze ‘de constante’ en ‘de verandering’ van de geschiedenis illustreren. In dit buitengewoon groot formaat foliant werd ook een ingestoken briefje gevonden met in houterig handschrift een gezelschapsspel vraag: “Men zoeke de zeven verschillen tuschen dezen twee platen.” Nu het is aan de trotse bezitter van dit boekwerk om dit spel door zijn gasten te laten spelen. Wat het woord “gedoogvrouw” moge betekenen hebben wij tot op heden niet kunnen achterhalen, zo konden verscheidene kunsthistorici en biologen ook geen antwoord geven op de vraag wat voor een soort vogel op de rechter plaat te zien is. Een Belgisch historicus die bij toeval ook met deze laatste vraag geconfronteerd werd, zei te vermoeden dat het om de Blauwvoet meeuw ging en wist zelfs enkele strofes uit een Vlaams strijdbaar studentenlied – aan dit dier opgedragen – te citeren:

Ja wij zijn der Vlamen zonen,
sterk van lijve, sterk van ziel,
en wij zou’n nog kunnen tonen,
hoe de klauw der Klauwaars viel.

Op ons vane vliegt de Blauwvoet,
die voorspelt het zeegedruis,
en de Leeuw er met zijn klauw hoedt
mijn lieve dierbaar kruis.

Weg de bastaards, weg de lauwaards.
ons behoort het noordzeestrand,
ons de kerels, ons de Klauwaars,
leve God en Vlaanderland! (3)

Hoe dit alles te rijmen en waarvandaan nu het verband komt met Suriname – dat toch een wereldzee ver van de “blonde noordse stranden” verwijder is, is nu moeilijk meer te achterhalen… zeker is dat afbeeldingen in hun eigen tijd gezien en begrepen dienen te worden, dat zal iedere gestudeerde iconograaf beamen.

——————-
(1) Prent oorspronkelijk op verzoek gemaakt voor ‘Oerdigitaalvrouwenblad‘ een uitgave onder redactie van Henna Goudzand Naha, een digitaal blad dat een sterke band heeft met Suriname. De vraag was of ik een prent wilde maken die ging over de positie van vrouwen in de huidige politiek, waarbij bij mij direct de persoon en de recentelijk ingenomen positie van CDA politica Ferrier voor ogen kwam. “De Wilde Kust” verwijst naar de oude benaming van de drie Zuid Amerikaanse Guianas, gelegen aan de kust gaande van  de Orinoco tot de Amazone-rivier, waarvan het huidige Suriname ook deel van uitmaakte.

(2) De gebruikte editie van de plaat uit het boek van Stedman is een met de hand ingekleurde (latere 1818) Italiaanse editie in het bezit van de Universiteits Bibliotheek Amsterdam.
Auteur/Vervaardiger: Stedman, John Gabriel (1744-1797) & Lescallier, Daniel (1743-1822)
Uitgever Te Amsterdam : by Johannes Allart
Jaar: 1799-1800
Uitgever/Drukker Amsterdam Allart, Johannes (1773-1812) 077133641
Collatie: 4 dl ill., portr., krt in-8
Annotatie: Met 42 platen en krt. deels uitsl., gen. I-XLII
Vert. van: Narrative of a five years’ expedition, against the revolted negroes of Surinam, in Guiana, on the wild coast of South America, from the year 1772 to 1777 …. – London : J. Johnson & J. Edwards, 1796
Inhoud: Bevat ook twee aanhangsels over Suriname en Cayenne, door Daniel Lescallier, ontleend aan de Franse vertaling.- Paris/Lausanne, 1799
Referentie : Tiele (Bibl.) 1046
(3) De Blauwvoet is het bekende strijdlied van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Het wordt ook Het lied der Blauwvoeten of tegenwoordig het lied der Vlaamse zonen genoemd, naar de eerste regel van het lied. Het was oorspronkelijk het strijdlied van de 19e eeuwse studentenbeweging Blauwvoeterij. Het lied werd door Albrecht Rodenbach gedicht op 25 september 1875. De muziek werd gecomponeerd door Emiel Hullebroeck. Er bestaat ook een minder bekende toonzetting van Johan Destoop. Het lied past in de strijdlyriek van de 19de-eeuwse Romantiek.
De volledige (moderne) tekst variant staat op: http://nl.wikisource.org/wiki/De_Blauwvoet

Het Historisch Nieuwsblad publiceerde eerder (2009? niet na te gaan omdat deze historici vergeten zijn om hun artikelen op hun web site te dateren!) een nogal oppervlakkig stukje over de frappante gelijkenis tussen de meeuw van de Partij voor de Vrijheid PVV en de meeuw zoals gebruikt als symbool door de NSB op een affiche in 1941 “Wat wil u vrijheid of knechtschap.” Een dier als ‘totem’ is natuurlijk een zeer algemeen voorkomend fenomeen, dus ook bij politieke partijen, van ezels en olifanten tot beren en leeuwen. De zeemeeuw wordt evenzeer als typisch Nederlands in Nederland, als typisch Japans in Japan ervaren…dat heb je met zeevogels en kusten. Of dieren er enige ideologie op na houden die vergelijkbaar zou zijn met onze ‘ismen’ valt te betwijfelen. Dierenfabels zijn mensenproducten.  De kop van het artikel in dit door historici gemaakte digitale blad, “Wilders gebruikt ‘besmet’ logo”, dekt de al te beperkte lading van het artikel goed. De historici laten immers na, de gebruikte meeuw-symboliek verdergaand cultuurhistorisch te duiden. De door mij genoemde associatie met de Belgische ‘Blauwvoeten’ beweging, die eveneens de meeuw als symbool gebruikten, bedoeld dan ook niet die Vlaams nationalistische beweging simpelweg als ‘rechts’ of ‘fascistisch’ weg te zetten. Mij fascineert de gelijkenissen in het ideaalbeeld van deze twee politieke bewegingen. Dat wordt dan het onderwerp van een nieuwe studie.



Tjebbe van Tijen
Imaginary Museum Projects
Dramatizing Historical Information
http://imaginarymuseum.org
web-blog: The Limping Messenger
http://limpingmessenger.wordpress.com/


PS De kleine lettertjes: van staatswege wordt mij gevraagd ieder van u uit te leggen dat dit een in de loop der tijd gegroeide lijst van email adressen is van mensen die ik ken of van wie ik weet dat zij - bij wijle - mijn commentaar op prijs stellen en dat in het geval dat dit niet, of niet meer het geval is, een enkel retourbericht waarin daarvan melding gemaakt wordt voldoende is om van mijn bescheiden lijstje afgevoerd te worden, waarbij het omgekeerde natuurlijk - van staatswege - ook toegestaan is, vrienden van u op deze lijst attent te maken en hen  te suggereren om mij een verzoek voor opname op deze lijst per email te sturen.

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).