nettime-nl: Tactische media 'revisited' 2/2

[abroeck@v2.nl (Andreas Broeckmann)]

Paul Garrin (US): MediaFilter

Terwijl Wodiczko's Alien Staff de vraag oproept over de tactische media
vanuit het perspectief van de persoonlijke communicatie van en met
migranten in een diaspora, worden door elektronische en computer netwerken
media-structuren aangeboden die mogelijkheden bieden tot communicatie die
voorbij gaan aan lokaliteit (trans-lokaliteit). In potentie dragen de
netwerken de mogelijkheid in zich om verbindingen te leggen tussen
verdeelde gemeenschappen, en om links te maken tussen nieuw opkomende
trans-lokale gemeenschappen. Het succes hiervan is afhankelijk van de mate
waarin toegang verkregen kan worden tot deze netwerken en van de mate
waarin vrijheid wordt geboden aan de gebruikers om de
'netwerk-architectuur' naar eigen behoefte te kneden.

De WWW-site MediaFilter, opgezet door een groep mensen rond de New Yorkse
media-activist Paul Garrin, is door ons gekozen als een voorbeeld van de
verschillende lagen van - en mogelijkheden voor - communicatie die worden
ondersteund door dergelijke netwerken. MediaFilter informeert en maakt
communicatie mogelijk over en voor politiek gevoelige omgevingen, inclusief
plaatsen waar oorlog gevoerd wordt. MediaFilter levert analyses van
hedendaagse politieke ontwikkelingen en ondersteunt diverse initiatieven op
het gebied van politiek en kunstzinnig activisme. De blik is met name
gericht op de situatie in het voormalige Joegoslavië, waar MediaFilter
samen werkt met het zich in Zagreb bevindende Zamir netwerk. Zamir heeft de
communicatie-lijnen met Joegoslavië opengehouden, gebruik makend van de
duitse Zerberus-server van de groep Foebud in Bielefeld en in samenwerking
met het tijdschrift arkzin, één van de laatste overgebleven onafhankelijke
media in die regio. Op die manier fungeert de WWW-site MediaFilter als een
discussie-forum voor het maken van contact en als een centrale tussen
diverse informatie-kanalen.

MediaFilter geeft een beeld van de directe relatie tussen kunst, media,
technologie en politieke actie. Het heeft een plaats op het WWW gecreëerd
waar mogelijkheden bestaan voor ontmoetingen, communicatie en het
uitwisselen van informatie die anders onmogelijk zouden zijn geweest. De
presentatie van MediaFilter tijdens de N5M heeft de vorm van een
informatie-centrum op de 1e etage van het V2_Gebouw. Er zal een aantal
computers beschikbaar zijn voor toegang tot de WWW-site en de links daarin.
Gebruikmakend van de kabel en een satelliet-schotel zijn verbindingen
gemaakt met lokale, landelijke en internationale televisie- en
radio-stations. Deze zullen op de site met verschillende communicatie media
bijeengebracht worden (kranten, televisie en telefoons, etc.), zo wordt de
mogelijkheid gecreëerd om een beeld te vormen van de functie van en de
relaties tussen die media. Gedurende een serie presentaties, workshops,
live- en online-gesprekken en presentatie zijn we ingegaan op de relatie
tussen diverse communicatie kanalen, informatie en politieke actie.

Een belangrijk onderdeel van de presentatie van MediaFilter tijdens de N5M
was de verbinding zijn met collega-projecten in het voormalig Joegoslavië,
en met gerelateerde plaatsen en projecten elders. Sommige van de
verbindingen zijn gemaakt door de afgevaardigden van deze projecten die
vertegenwoordigd zijn op de N5M zelf. Tijdens een speciale workshop op
vrijdag 19 januari om 14.00uur zijn mensen samengekomen van: Mediafilter,
Zamir, arkzin, FoeBud en andere groepen, zij deden een presentatie en
spraken over hun trans-lokale samenwerking. De omgeving van MediaFilter was
tevens beschikbaar als een laboratorium voor de andere deelnemers aan de
N5M om nieuwe mogelijkheden voor samenwerking te vinden en om te leren hoe
dergelijke netwerken op te zetten en te continueren.

Naast het onderzoek naar de potentie van het gebruik van het WWW voor
dissidente politieke en artistieke actie, werd tijdens de N5M ook
voortdurend de vraag gesteld over de dialectiek van de macht die van
invloed is op alle politieke activiteiten, maar vooral urgent lijkt in
verband met de elektronische netwerken, waarin we voor het gebruik in hoge
mate afhankelijk zijn van commerciële ondersteuning en van ondersteuning
van officiële zijde. Voor de huidige situatie in de Verenigde Staten komt
Timothy Druckrey met de suggestie voor een scenario dat waarschijnlijk niet
afwijkt van hetgeen waarmee media-tactici te maken krijgen in Europa en in
andere delen van de wereld:

"Iedere creatieve actie die het systeem van dominantie ter discussie stelt
draagt het risico in zich dat het dit dominante systeem overdraagt op
zichzelf. Een beter voorbeeld dan dat van het World Wide Web hebben we nog
niet eerder gehad, daar waar de sociale infrastructuur zo fijnzinnig is
vervangen door een technologisch systeem dat zichzelf onderhoudt. Met het
gebruik van dit medium trappen we maar al te vaak in de val van de
mystificatie van universilisering, waarbij we vergeten dat de verdwijning
van het territorium niet noodzakelijk het startpunt is voor het uitoefenen
van macht vanuit het nomadendom. Binnen de communicatiewereld kan de
illusie van macht even verleidelijk zijn als de vlucht in utopisme. En
hoewel de kolonisatie van cyberspace door kunstenaars en theoretici een
teken van geweldige creativiteit is, voelen we de hete adem van de vereende
krachten van privatisering en controle in onze nek. De tijd voor het spel
is voorbij. De presidents-kandidaat Bob Dole is zijn aanval op Hollywood al
begonnen, Newt Gingrich, Dick Almy en Jessie Helms doen pogingen om het
fantasievolle culturele leven tot zwijgen te brengen. En nog onder deze
aanvallen van openbare zijde ligt er een amalgaam van informatie-materiaal
dat haar weg vindt door de poreuze grenzen van het netwerk en de uitzaaiïng
van neo-fascistische, reactionair christelijke en nationalistische
beginselen mogelijk maakt. Deze vormen de basis van gebeurtenissen als de
opkomst van de burger-militia's, de politie die eigen-rechter speelt en
zelfs de steun voor separatistische anti-semieten als Louis Farrakhan. En
terwijl wij ons afvragen of VRML nu werkelijk ruimte kan renderen in een
'browser' en of Java uiteindelijk niet voortdurend Netscape zal doen
'crashen', wordt het netwerk gemobiliseerd. Niet om ervoor te zorgen dat er
prachtige en creatieve 'hyper-fictie' of 'quick-time movies' worden
gemaakt, maar vanwege de tactische ambiguïteit van de verdeelde macht. En
werkelijk, de metafoor van de verdeelde macht samen met die van de
onzichtbaarheid is een cruciaal aspect voor het begrijpen van het politieke
reilen en zeilen binnen het netwerk." (Druckrey 1995)

Voor wat betreft de tactische ambiguïteit in ons werk, moeten we niet
zozeer zoeken naar een 'correcte' houding, maar ons eerder bekeren tot
onafgebroken zelfkritiek. We hebben ontwerpen en praktische oplossingen
nodig die de homogeniserende, alles vermalende stroom - die vaak het gevolg
is van het werk in dergelijke 'geladen' media-omgevingen - kan omkeren. We
moeten bereid zijn om te stoppen met projecten die contra-produktief
blijken te zijn. Met betrekking tot conflicten rond ethiek, esthetiek en
materiële overleving is dit voorgaande punt uitermate oncomfortabel, omdat
voor het vinden van financiering, voor het uitvoeren van een voorgesteld
project, ook de oplevering van het eind-produkt noodzakelijk is. De
tactische media moeten onderzoek doen naar flexibiliteit, naar
mogelijkheden tot verandering en naar de snelheid waarmee zij zich kunnen
aanpassen aan nieuwe omstandigheden en nieuwe inzichten. In een tijdperk
waarin nog slechts sporen van humanisme kunnen worden aangetroffen, moeten
radicaliteit met kritisch zelf-onderzoek beginnen.

Knowbotic Research + cF (D/A): Dialogue With The Knowbotic South

Een interessant voorbeeld van de complexiteit van gecombineerde
esthetische, ethische en techno-wetenschappelijke onderwerpen is het derde
grote project dat V2_Organisatie tijdens de Next 5 Minutes presenteerde. De
uit Keulen afkomstige kunstenaars-groep Knowbotic Research + cF heeft een
installatie ontwikkeld, die de wereldomspannende elektronische netwerken en
databases gebruikt voor het creëren van "een openbare kennis omgeving voor
het tot stand brengen van een mogelijke dialoog over een mogelijke natuur."
Met Dialogue with the Knowbotic South verzamelen zij informatie over
Antarctica - die beschikbaar is op computers aangesloten op netwerken -
door het inzetten van knowbots. Knowbots zijn dynamische interfaces in
computer-netwerken. In de installatie DWTKS wordt de verzamelde informatie
gevisualiseerd en toegankelijk gemaakt door middel van diverse media: een
'head-mounted display' die het mogelijk maakt voor de gebruiker om te
navigeren door een gegevens-ruimte en om de gerepresenteerde bestanden te
openen; een groot projectiescherm waarop de verzamelde informatie wordt
gerepresenteerd in de vorm van 'wolken' van pixels; een temperatuur-zone
waarin gegevens van meteorologische onderzoeks-stations op Antarctica
worden vertaald in air-conditioning; licht-signalen op de vloer die de
actuele temperatuur in bepaalde ijsbergen - zoals die worden gemeten door
meetstations - weergeven. Aldus maken de knowbots het mogelijk om
zintuigelijke ervaringen te ondergaan van voorheen onduidelijke
gebeurtenissen in data-landschappen.

DWTKS biedt de mogelijkheid voor de bezoeker om de interactie te zien
tussen het actuele, het virtuele en het hypothetische. Het project brengt
de ontwikkeling van nieuwe esthetische gebieden in kaart waarin het
verschuiven van technische en culturele waarden zichtbaar wordt genaakt en
geeft een analyse van structuren en constructies in informatieruimtes. In
de context van de N5M, dient DWTKS als een prototypisch voorbeeld van hoe
dergelijke informatieruimtes zijn gestructureerd, hoe ze gebruikt worden en
hoe ze strategisch gebruikt kunnen worden. De presentatie van Knowbotic
Research bestaat uit diverse lagen - de bemiddelende functie van de
knowbots op het Internet, de interactie tussen de wetenschappelijke bronnen
van buitenaf en de nieuwe DWTKS databank over Antarctica, de interactieve
interfaces van de computer en projectieschermen en de installatie zelf, die
specifieke informatie vertaald naar kunstmatige verschijnselen die door
onze zintuigen kunnen worden geregistreerd. Het project maakt het ontdekken
van media-activiteit in een niet-lineaire en dynamische ruimte mogelijk.
Het roept belangrijke vragen op over de relatie tussen menselijke en
machinistische intelligentie, en over de relatie tussen informatie, kennis
en perceptie.

In wetenschappelijke en ecologische context, besteedt DWTKS aandacht aan de
complexe relatie tussen representatie en actie. Het project onderzoekt de
digitale fractalisering van natuurlijke verschijnselen, ..hun modellering
en simulatie binnen wetenschappelijke representaties. Het oplossen van
biologische en milieu problemen wordt steeds vaker digitaal gedaan - dat
wil zeggen digitale synthese, digitale reconstructie, ofwel: Computer Aided
Nature (CAN).

De inzichten die we verkrijgen uit deze observaties zijn direct van belang
voor gemedieerde informatie en communicatie in het algemeen. We werken
voortdurend op min of meer abstracte niveaus van representatie, waarbij we
belangrijke interactieve en symbolische functies overlaten aan machines die
hun eigen semantische input produceren voor het verwerken van de betrokken
gegevens. De knowbots die gebruikt worden in DWTKS zijn slechts één
voorbeeld van de toenemende mate waarin we verantwoordelijkheden overdragen
aan technologische apparaten, die steeds intensiever zelf-organiserend
zijn. Daarbij is het bewegen in een gesimuleerde gegevens-ruimte een
veelzijdige representatie van de scheiding tussen kennis en ervaring die
schijnbaar door de media in gang wordt gezet.

Ik wil - heel voorzichtig - beweren dat we hiermee in kunnen gaan op het
vraagstuk van de macht binnen de media, meer in relatie tot de activiteit
van machines dan tot de menselijke activiteit. In mens-tot-mens relaties
wordt het machts-vraagstuk vaak overschaduwd door de begrijpelijke last die
we ondervinden van onze emotionele investeringen in asymmetrische
machtsrelaties. Misschien is het de idealistische filosofie traditie die
ons nog steeds doet geloven dat 'macht ervan houdt om te onderdrukken', en
dat het van belang is dat we onze eigen onderdrukker - of degene die iemand
anders onderdrukt - haten. Maakt het zin om te veronderstellen dat macht -
zoals hier in de verschijningsvorm van opzettelijke visuele representaties,
die een beeld geven van een soort perceptie en begrip van natuur - een
krachtlijn is dat wordt opgewekt in een socio-technologisch aggregaat? dat
het effect daarvan cultureel en moreel gezien arbitrair is? En dat het
daarom nodig is om een technologische en culturele meningsvorming ten
aanzien van deze aggregaten te ontwikkelen, zonder verblind te worden door
vooroordelen tegen bepaalde thema's en producties? Als dit een nuttig model
was voor het denken over gemediëerde macht, dan zou het ook mogelijk kunnen
worden dat er van hieruit een analyse ontwikkeld wordt van de tactische
gevolgen van het gebruik van knowbots.

Knowbotic Research + cF benadrukken het bestaan van parallelle
werkelijkheden, dat de 'realiteit'  gelijktijdig op verschillende niveaus
waarneembaar is. Hun installatie laat die verschillende realiteiten met
elkaar botsen op een manier die zij in de toekomst nog verder willen
intensiveren en radicaliseren..