evel on Sat, 25 Oct 1997 21:35:24 +0200 (MET DST) |
[Date Prev] [Date Next] [Thread Prev] [Thread Next] [Date Index] [Thread Index]
nettime-nl: Aufmachen! |
In verkorte vorm gepubliceerd in De Groene Amsterdammer van deze week, eind oktober 1997 Eveline Lubbers AUFMACHEN! Duitse politieagenten die een Nederlandse woning doorzoeken - ook volgens de nieuwe internationale rechtshulpverdragen mag het niet. Toch gebeurde het eind vorig jaar. Hoe ver gaan de Nederlandse autoriteiten in hun medewerking aan de Duitse jacht op het linkse blad Radikal? Harde voetstappen op de trap, nadat er langdurig is aangebeld. De politie stormt een woonhuis binnen en haalt alles overhoop. Stapels papier, en vooral dozenvol floppies en de computer als geheel verdwijnen in kartonnen verhuisdozen om te worden afgevoerd. Henrike is op dat moment alleen thuis. Waar de heren voor komen kan niemand haar meedelen. Zij vertelt wat ze gezien heeft: 'Het waren Duitse politieagenten die de boel doorzochten. Ze hadden van die plastic handschoenen aan. Hun Nederlandse collega's stonden erbij en keken er naar.' Vijftien politieagenten, elf Nederlanders en vier Duitsers, doorzochten op 11 december vorig jaar twee‰nhalf uur lang het huis van de Spanjaard Miguel Diaz en zijn vriendin de Duitse Henrike in het Limburgse Vaals. Deze week buigt de rechtbank in Maastricht zich over de rechtmatigheid van deze huiszoeking. De Raadkamer moet beslissen of de inbeslaggenomen spullen naar Duitsland mogen. Vanzelfsprekend is dat niet. De huiszoeking gebeurde in opdracht van de Duitse justitie. De politie was op zoek naar aanwijzingen dat Miguel Diaz iets te maken had met het Duitse blad Radikal. Radikal is een links radicaal blad, vergelijkbaar met het actieblad Ravage en het vroegere bluf! in Nederland. Radikal werd in 1984 in Duitsland verboden en is toen ondergronds gegaan. Sindsdien maken de Duitse justitie en politie jacht op alles en iedereen die maar iets met Radikal van doen heeft. Huiszoekingen, overvallen, gevangenisstraffen, de Duitse justitie schuwt geen enkel middel om het marginale blaadje uit te roeien. Radikal publiceerde in het verleden namelijk wel eens verklaringen van revolutionaire groepen. En een keer een handleiding voor het onklaar maken van treinseinen, als bijdrage aan de discussie over de blokkades van transporten van nucleair afval. Iedereen die maar iets met Radikal van doen heeft, wordt daarom beschuldigd van lidmaatschap van een criminele vereniging en ondersteuning van een terroristische organisatie, op grond van opruiing. Een ware heksenjacht die zich -getuige de huiszoeking in Vaals- lijkt uit te breiden naar Nederlands grondgebied. Een jacht waar een politiek luchtje aan zit. De vraag is nu waarom Nederland meewerkte aan de harde Duitse aanpak van dit tijdschrift, dat in Nederland zelf niet verboden is. Het blad is hier gewoon te koop. Het Fort van Sjakoo, een linkse boekhandel in Amsterdam, verkoopt dertig … veertig exemplaren van elk nummer van Radikal. Het is niet de eerste keer dat de Nederlandse justitie om hulp wordt gevraagd in verband met Radikal. Op 13 april 1984 vluchtte de Berlijnse journalist Hans Jrgen Schumacher naar Nederland. Het was duidelijk dat hij ieder moment gearresteerd kon worden, hij verzorgde de layout van het geruchtmakende blad. Een jaar eerder waren Michael Kl”ckner en Benny H„rlin in Duitsland opgepakt. Schumacher: 'Die twee hadden helemaal niets met het blad te maken, met het schrijven van artikelen, of met de organisatie. Ze waren alleen formeel de uitgevers. Ze zijn uiteindelijk wel veroordeeld tot een gevangenisstraf van 39 maanden. Dat was voor mij een reden te vluchten.' Omdat Duitsland zijn uitlevering eiste, vroeg Hans Jrgen Schumacher in Nederland asiel aan. 'Het komt bijna nooit voor dat een onderdaan van een Westeuropees land hier om politieke redenen als vluchteling erkend wil worden', zegt Arnoud Willems, destijds de advocaat van Schumacher. 'In dit geval hebben we het toch gedaan, omdat Schumacher werd verdacht van een drukpersdelict. Radikal was een blad dat aandacht besteedde aan groeperingen die het geweld niet schuwden en daar werden artikelen over afgedrukt. De Duitse justitie zag dat als de ondersteuning van een terroristische vereniging en Radikal zag dat als een mogelijkheid om gebruik te maken van hun journalistieke vrijheid.' Het uitleveringsverdrag was gebaseerd op een opsporingsbevel. De strafbare feiten waar Schumacher van verdacht werd waren het ondersteunen of deelnemen aan een terroristische vereniging en opruiing. Daar heeft de rechtbank van Amsterdam zich in 1985 over gebogen. De verdediging had allerlei getuigen opgeroepen. Willems: 'Gezaghebbende journalisten als Henk Hofland en Martin van Amerongen hebben het blad bekeken, gelezen en beoordeeld. Ze kwamen tot de conclusie dat het hier een journalistiek produkt betrof. Volgens hen lag het binnen de grenzen van de journalistieke vrijheid om dergelijke artikelen te schrijven.' De rechtbank achtte uitlevering niet toelaatbaar voor deelname aan een terroristische vereniging, wel voor het delict opruiing. Voordat de Hoge Raad toekwam aan de behandeling van het beroep, trok Duitsland het uitleveringsverzoek in. De Duitse autoriteiten zaten er niet op te wachten dat een naburig land zo openlijk afstand zou nemen van vervolging van journalisten die betrokken waren bij een dergelijk blad. De zaak liep met een sisser af. Hans Jrgen Schumacher keerde in 1988 terug naar Duitsland en heeft nooit meer last gehad van zijn radicale verleden. Hij werkt nu als communicatie-adviseur voor Duitse ondernemingen. Kl”ckner en H„rlin ontliepen hun gevangenisstraf door zich verkiesbaar te stellen voor het Europees Parlement. Eenmaal gekozen voor de fractie van de Grnen weigerde het Europees parlement het verzoek van de Duitse autoriteiten hun parlementaire onschendbaarheid op te heffen. In 1995 was het weer raak. De Duitse politie deed op 55 verschillende plaatsen huiszoeking, in woningen en bij linkse organisaties. Vier vermoedelijke redactieleden werden gearresteerd, nog eens vier wisten te ontkomen en doken onder. Zij meldden zich vorig jaar bij de politie. Deze acties waren het resultaat van een opsporingsonderzoek dat sterk doet denken aan de jacht op de Rote Armee Faction, twee decennia geleden. In juni 1993 lukte het de Duitse justitie een bijeenkomst van de -ondergedoken- redactie in de Eifel af te luisteren. Daarna stonden de vermoedelijke redactieleden anderhalf jaar lang tot in de laatste hoek van hun leven onder observatie. Er hingen verborgen camera's gericht op hun huis, post werd geopend, telefoons afgeluisterd en zelfs het verkeer op hun giro werd onder de loep genomen. Na hun arrestatie werden de vier verdachten als ware terroristen behandeld. Ze zaten zes maanden volledig ge‹soleerd in Untersuchungshaft, een soort verlengd voorarrest zonder dat justitie de verdenkingen hoeft te bewijzen. Bij tussentijdse voorgeleidingen verschenen de vier begeleid door machinegeweren, terwijl hand- en voetboeien hen iedere bewegingsvrijheid ontnamen. Ook nadien vonden nog talrijke huiszoekingen plaats bij mogelijke medewerkers en ondersteuners van Radikal. De aanklacht was soms bijna lachwekkend, een abonnement op het verboden blad gold als voldoende betrokkenheid voor ongewenst bezoek. Een ander belangrijk jachtterrein van de Duitse autoriteiten is Internet. Sinds de arrestaties van 1995 zijn op de site van de Nederlandse Solidariteitsgroep Politieke Gevangenen een aantal nummers van Radikal digitaal gepubliceerd. De pagina van de Solidariteitsgroep is te vinden bij accesprovider Xs4all. Over eventuele juridische bezwaren tegen deze pagina heeft de accesprovider nooit iets mogen vernemen. De Duitsers gingen een jaar geleden zonder waarschuwing vooraf over tot het blokkeren van de toegang tot de Radikal-site. Dit kon alleen door alle verkeer tussen Xs4all en Duitsland onmogelijk te maken, wat duizenden gebruikers van Xs4all dupeerde. Uiteindelijk had de blokkade een volkomen averechts effect. Voor voormalige hackers bij Xs4all was het zoeken naar technische oplossingen om deze blokkade te omzeilen een geweldige uitdaging. Bovendien waren er binnen de kortste keren verspreid over de wereld meer dan vijftig zogenaamde mirrors van de Radikal-site. Radikal geldt sedertdien als hŠt voorbeeld in de strijd tegen censuur op Internet. En nog hebben de Duitse autoriteiten niet begrepen dat er op Internet geen nationale grenzen bestaan. Ze probeerden het andermaal in eigen land. In Berlijn werd Angela Marquardt, de vice-voorzitter van de PDS (de voormalige communistische partij) aangeklaagd voor ondersteuning van een terroristische vereniging. Een paar dagen voor het proces werd haar huis doorzocht, en haar computer grondig binnenstebuiten gekeerd. Omdat ze op haar homepage een link, een verwijzing naar de pagina van Radikal heeft. Dat was in juni van dit jaar. De inval bij Miguel Diaz past naadloos in het patroon van repressieve maatregelen tegen dit linkse blaadje. Toch werkten de Nederlandse autoriteiten ditmaal kritiekloos mee met de Duitsers aan de huiszoeking in Vaals. Nederland deed dat na een verzoek om rechtshulp vanuit Duitsland. Nederland is volgens internationale verdragen verplicht om rechtshulp te verlenen aan andere Europese landen, op voorwaarde dat het strafbare feit hier ook strafbaar is. Weigeren mag alleen als het gaat om zogenaamde politieke delicten. Als er een politiek luchtje aan de zaak zit moet dit eerst aan de minister worden voorgelegd. Bij de huiszoeking in Vaals is dat niet gebeurd. Dat zit rechter-commissaris Hoekstra, die verantwoordelijk is voor de huiszoeking, niet lekker. Dat blijkt uit een interne brief van 17 december vorig jaar van de rechter-commissaris, aan de behandelend officier van justitie Geuns. Hoekstra nam de zaak over na de huiszoeking en heeft zo zijn twijfels. Hij moet de Raadkamer verlof vragen voor de overdracht van de inbeslaggenomen spullen aan Duitsland. Normaliter is dat niet meer dan een formaliteit, maar in dit geval wil de rechter- commissaris hiervoor niet zonder meer de verantwoordelijkheid op zich nemen. Hoekstra schrijft aan het OM: 'Het probleem is natuurlijk of het hier gaat om een vervolging in Duitsland in verband met de staatkundige overtuiging van de betreffende verdachte. En of het hier niet gaat om een geval waarvoor machtiging van de Minister van Justitie vereist was. Of dat het niet verstandiger was geweest het Ministerie minstens vooraf te consulteren.' Het Limburgse OM krijgt de opdracht dat alsnog te doen. De zaak kwam eind vorig jaar in de publiciteit. De Tweede Kamerfractie van Groen Links stelde Kamervragen over het politieke karakter van de huiszoeking in Vaals. Minister Sorgdrager antwoordde: 'Ik ben van mening dat de onderhavige feiten waarvoor rechtshulp wordt verzocht, niet zijn te beschouwen als feiten van politieke aard.' Maar ze zegt ook: 'In dit geval ware het beter geweest dat overleg was gepleegd alvorens tot uitvoering van het verzoek was overgegaan.' De Minister zal de hoofdofficier van justitie in Maastricht aldus berichten. Het Limburgse OM wordt alweer op de vingers getikt. En er zijn meer vraagtekens te zetten bij het Duitse rechtshulpverzoek. Miguel Diaz wordt ervan verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan zowel een terroristische als een criminele organisatie. Dit alles door mee te werken aan een aantal nummers van Radikal. Maar de onderbouwing van dit verhaal is bijzonder vaag. Uit het Duitse rechtshulpverzoek aan de rechtbank van Maastricht: 'De op 13 juni 1995 en 19 december 1995 bij een huiszoeking inbeslaggenomen bewijsstukken laten zien dat de beschuldigde Miguel Diaz zich bezig heeft gehouden met de produktie resp. distributie van de uitgave 151, 152 en 153' en: 'Er is een handgeschreven briefje gevonden waarop staat dat de persoon met de codenaam Hans te bereiken is onder telefoonnummer xxx. Dat is het aansluitnummer van een vereniging in Vaals. Volgens de Kamer van Koophandel is Miguel Diaz een van de bestuursleden van deze vereniging. Bij codenaam Hans gaat het dus om Miguel Diaz.' De vereniging waar het rechtshulpverzoek op doelt lijkt iets heel erg geheimzinnigs. In werkelijkheid gaat het hier om een woongroepenvereniging, opgericht voor de gezamenlijk aankoop van een huis. Miguel Diaz zelf denkt dat de Duitse justitie bij hem terecht is gekomen vanwege zijn activiteiten in een van de solidariteitsgroepen die zijn opgericht na de huiszoekingen in Duitsland in 1995. Strafrechtdeskundige professor Rter is niet te spreken over argumenten die de Duitse justitie heeft aangevoerd voor het rechtshulpverzoek. Tegen het VPRO-radioprogramma Argsos zei hij: 'De mededeling aan de Nederlandse justitie 'we hebben veel tegen die man, en dan moeten we nog even kijken', zou k niet zonder meer geloven. In dit soort zaken is de Duitse justitie opgefokt, radicaal (van haar kant) en pleegt dwars door de justiti‰le hekken te gaan. Als ik rechter-commissaris was geweest, had ik die bewijsmiddelen graag willen zien. Eerlijk gezegd denk ik dat ze -behalve het telefoonnummer van Diaz dat ze bij die andere verdachte hebben gevonden- niets of nauwelijks iets hebben. Die huiszoeking is niet aangevraagd om verder bewijs te verkrijgen tegen iemand die al verdacht is, maar om bewijsmateriaal te verzamelen waardoor iemand verdacht wordt. En dan mag je geen huiszoeking doen.' Een fishing expedition heet dat in vaktermen, en dat hoort niet. Nederland importeert buitenlandse opvattingen over opsporing door de toenemende internationale samenwerking, waarschuwt Rter. Via rechtshulpverzoeken gaan voor de vervolging van Radikal hier Duitse normen gelden. "Dat betekent dat de meest repressieve opvattingen telkens aan jouw minder repressieve opvattingen gaan knabbelen. Je zal er dus veel aan moeten doen om jouw aanpak bij die andere landen te propageren." Aan de beoordeling van de rechtmatigheid van de huiszoeking is de Limburgse rechtbank nog niet toegekomen. Pas deze week moet Miguel Diaz verschijnen voor de Raadkamer, bijna een jaar na de gebeurtenissen in Vaals. In de tussentijd is er veel gebeurd dat van invloed is op deze zaak. De rechtszaak tegen de vier verdachten in Duitsland nam een verrassende wending. De rechtbank in Koblenz deed een principi‰le uitspraak: medewerkers van Radikal kunnen niet vervolgd worden als leden van een criminele vereniging. Omdat het kenmerk daarvan is het plegen van een strafbaar feit - en niet het oproepen daartoe. Ook ondersteuning van een terroristische organisatie was volgens de rechter niet van toepassing op Radikal. Bovendien ging het bij die ondersteuning, en bij de oproep tot strafbare feiten of goedkeuring ervan, om drukpersdelicten die allang verjaard zijn. Begin september werden de vier hoofdverdachten aldus voorlopig vrijgesteld van verdere rechtsvervolging. De deal is dat ze in ruil daarvoor afzien van schadevergoeding voor de zes maanden hechtenis. Eerder werd in Berlijn Angela Marquardt vrijgesproken van ondersteuning van een criminele vereniging, bij gebrek aan bewijs. De link op haar homepage all‚‚n was onvoldoende voor een veroordeling. De Raadkamer moet beslissen of het inbeslaggenomen bewijsmateriaal aan de Duitsers overgedragen mag worden. Miguel Diaz diende een bezwaarschrift in tegen deze uitlevering van zijn spullen. Zijn advocaat, Ties Prakken, vindt dat de Limburgers wel erg makkelijk omgaan met Duitse rechtshulpverzoeken. In eerste instantie lag er niet eens een verzoek tot uitlevering van het bewijsmateriaal. Pas na een boze brief van Prakken hebben de Duitsers alsnog zo'n officieel stuk geproduceerd. Buitenlandse opsporingsambtenaren mogen alleen bij huiszoekingen aanwezig zijn om aanwijzingen te geven. De vriendin van Miguel, Henrike, kan getuigen dat de Duitse politieagenten in Vaals het eigenlijke werk deden. En dat mag niet. Nog zo'n voorbeeld. Een paar maanden na de inval wilde Miguel zijn computer terug. Hij kon zonder niet studeren. De rechter- commissaris ging akkoord, maar het openbaar ministerie had geen tijd om de floppies en de files te kopi‰ren. Of het goed was dat de Duitse politie dat deed. Ties Prakken: 'Natuurlijk was dat niet goed! Er is nog niet eens toestemming voor de uitlevering van de spullen. Al deze aanwijzingen doen mij vermoeden dat de Duitsers allang inzage hebben gehad.' Het belangrijkste verweer van Ties Prakken is het ontbreken van de vereiste de dubbele strafbaarheid. Bij een rechtshulpverzoek kijkt Justitie of het strafbare feit waarvoor de huiszoeking wordt verricht in Nederland ook in het wetboek staat. Bij Radikal ligt dat niet zo eenvoudig. Met de uitspraak over het asielverzoek van Schumacher is er al wat jurisprudentie. De rechtbank bepaalde dat het plaatsen van een claimbrief naar Nederlands recht geen ondersteuning van een terroristische vereniging is, maar een proeve van journalistieke arbeid. Pikant detail: zelfs de Duitse geheime dienst, de Verfassungsschutz publiceert tegenwoordig complete recente verklaringen van de RAF op haar Internet-site. Het werven voor een terroristische organisatie is in Nederland niet strafbaar, en het 'billijken van strafbare feiten' ook niet. Ties Prakken: 'Het enige dat blijft staan is, net als bij Schumacher, het feit van opruiing. Maar juist daarover heeft de rechtbank in Koblenz zich heel duidelijk uitgesproken. Het oproepen tot overtreding van de wet valt niet onder de strafbaarheid van een criminele vereniging.' Deze beslissing zou de zitting bij de Raadkamer overbodig moeten maken. Het verwondert Ties Prakken in hoge mate dat het uitleveringsverzoek niet is ingetrokken. 'Het is een schandaal dat ze niet inbinden.' Radikal op Internet: http://www.xs4all.nl/~tank/radikal http://www.verfassungsschutz.nrw.de/news/raf1296.htm Met dank aan Argos, VPRO-radio. -- * Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder * toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist * over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de * tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact: * nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.