nettime-nl: Konfrontatie/Economische Vrijhandelszone in NL

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

Date: Mon, 21 Dec 1998 00:23:19 +0100
From: Konfrontatie <konfront@xs4all.nl>

Datum: november 1998
Auteur: Olivier Hoedeman
Uit: Milieudefensie
Thema: economie

Vrijheid blijheid

Een vrijhandelsverdrag tussen de Europese Unie en de Verenigde
Staten wordt in hoog tempo klaargestoomd. Onrustbarend, vindt
Olivier Hoedeman. Het Transatlantic Economic Partnership (@tep)
vormt een bedreiging voor milieuwetgeving. 

Gek genoeg is het plan voor een transatlantische vrijhandelszone
in Nederland geen onderwerp van gesprek. De media laten het item
tot nu toe links liggen, evenals de meeste maatschappelijke
organisaties. Zelfs het ministerie van Economische Zaken (@ez)
hult zich in stilzwijgen. Een telefoontje onthult dat de
persvoorlichters van @ez niet eens op de hoogte zijn van het
bestaan van de @tep; het ministerie geeft toe geen enkele moeite
te hebben gedaan de pers op de hoogte te brengen. 

Toch is het vrijhandelsverdrag hoogst actueel. Tijdens de
halfjaarlijkse topontmoeting tussen de Europese Unie en de
Verenigde Staten in december zal waarschijnlijk het startschot
gegeven worden voor de Transatlantic Economic Partnership
(@tep). Doel van de @tep is een gezamenlijke vrije markt voor
goederen en diensten voor de @eu en @vs. Afspraken over
'wederzijdse erkenning' van normen en testprocedures moeten er
voor gaan zorgen dat een product zonder beperkingen op de hele
transatlantische markt verkocht kan worden. 

Ondanks de bezweringen dat rekening zal worden gehouden met het
milieu vormt de @tep een bedreiging voor het milieubeleid aan
beide kanten van de oceaan. Het verdrag maakt een fundamentele
koerswijziging in de richting van een duurzame economie vrijwel
onmogelijk. 

Het 'open skies'-verdrag is een leerzaam voorbeeld van hoe het
uit kan pakken met vrijhandelsverdragen. Op grond van het
verdrag, dat begin jaren negentig tussen Nederland en de @vs is
afgesloten, menen Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen recht te
hebben om onbeperkt op Schiphol te vliegen. En ze staan daarbij
waarschijnlijk volledig in hun recht. Volstrekt legitiem
milieubeleid -- het beperken van de groei in het vliegverkeer --
wordt onder het 'open skies' verdrag plotseling 'discriminatie'
van buitenlandse ondernemingen en is op straffe van sancties
niet toegestaan.

Topindustrielen en vertegenwoordigers van regeringen van beide
kanten van het oceaan verdiepen zich al sinds 1995 in het
identificeren van belemmeringen voor handel en investeringen. Ze
doen dit in de Transatlantic Business Dialogue (@tabd). De @tabd
wil afspraken maken voor chemische en genetisch gemanipuleerde
producten.

Het Amerikaanse Community Nutrition Institute (@cni) waarschuwt
voor het risico dat dit soort afspraken leiden tot een
'verslechtering van gezondheids-, veiligheids- en milieu-
regels'. Immers, overheidsinstanties die als primair doel hebben
handelsbarriSres te slechten gaan onderhandelen over de
verdragen. Milieu en volksgezondheid komen op de tweede plaats.
Nationale parlementen dreigen hun greep op de inhoud van
regelgeving rond milieu en volksgezondheid verder te verliezen
als deze in ondoorzichtige technische onderhandelingen tussen
ambtenaren en (vaak uit het bedrijfsleven afkomstige) 'experts'
wordt vastgesteld. 

Biotechnologie is een van de eerste prioriteiten van de @tep. Er
is een voorstel gedaan voor een 'early warning'-systeem om
conflicten tussen de @eu en @vs op dit gebied te vermijden. Dat
klinkt misschien aardig, maar zou voor de milieubeweging heel
slecht uit kunnen pakken. De industrie in de @vs denkt met
behulp van de @tep door hen als ongewenst beschouwde Europese
regelgeving te kunnen ontmantelen. De Grocery Manufacturers of
America (@gma) -- de belangenorganisatie van de Amerikaanse
voedingsmiddelenindustrie -- heeft laten weten dat zij de @tep
ziet als een kans om de overheidsbemoeienis met de
voedingsmiddelensector te verminderen. Vooral de Europese
regelgeving rond toelating van genetisch gemanipuleerde
producten moet het ontgelden. David Aaron, staatssecretaris voor
internationale handel, hekelt de 'langzame en onvoorspelbare'
Europese regelgeving voor goedkeuring van de Roundup Ready
sojabonen en de genetisch gemanipuleerde ma<s van Monsanto. De
@tep moet hier volgens Aaron verandering in brengen. Hoewel de
@tep vol staat met bezweringen over het in stand houden van
'bescherming van gezondheid, consumenten en het milieu', is het
de vraag wat dit in de praktijk waard zal zijn. De huidige @eu-
regelgeving voor goedkeuring van biotechnologische producten
binnen de interne markt is nu al verre van democratisch en werkt
in het voordeel van de biotechindustrie. Gezamenlijke
goedkeuringsprocedures van de @eu en @vs zullen het democratisch
gehalte van de besluitvorming alleen maar verder uithollen.
De Amerikaanse ambities voor deregulering in de @eu beperken
zich niet tot biotechnologie. Ook Europese eco-keurmerken, de
@eu-richtlijn voor recycling van afval en de regelgeving voor
voedingsadditieven liggen onder vuur. 

Het mes snijdt overigens aan twee kanten. In samenwerking met
Europese bedrijven die in de @vs actief zijn, publiceert de
Europese Commissie jaarlijks een overzicht van 'discriminerende'
wetgeving in de @vs. Op deze lijst staan als te streng
beoordeelde Amerikaanse etiketteringswetten en import-regels
voor tonijn en garnalen (gericht tegen vismethodes die ten koste
gaan van dolfijnen en zeeschildpadden). De wederzijdse
deregulering (lees: uitholling) van milieu- en
consumentenbescherming zal door de @tep versterkt worden.
Geinteresseerde non-gouvernementele organisaties zijn onlangs
uitgenodigd deel te nemen en 'constructief bij te dragen' aan de
beleidsvorming rond de @tep. De uitnodiging komt erg laat -- de
@tep-plannen zijn al tot in details uitgewerkt en het
bedrijfsleven heeft al drie jaar zijn eigen transatlantische
dialoog. De uitnodiging komt verder -- zeker niet toevallig --
op een moment dat de regeringen te maken hebben met toenemend
verzet van maatschappelijke organisaties tegen het Multilateraal
Akkoord inzake Investeringen (@mai) en de
Wereldhandelsorganisatie (@wto). Dat verklaart ook de vage taal
van het @tep-voorstel: controversi%le termen als harmonisering,
interne markt of vrijhandelszone worden angstvallig vermeden. Op
initiatief van de regeringen zijn er al 'transatlantische
dialogen' opgestart voor vakbonden en consumentenorganisaties.
Een transatlantische milieudialoog is nu in voorbereiding. Als
maatschappelijke organisaties besluiten mee te doen stappen zij
op een trein waarvan de bestemming -- transatlantische
vrijhandel -- niet allen omstreden is, maar waarvoor ook geen
democratisch mandaat bestaat.

@vs-handelsminister Barshefsky verkoopt de @tep met de belofte
dat het zal bijdragen aan goedkopere producten, diensten, het
scheppen van banen en economische groei voor zowel Europeanen
als Amerikanen. De @tep zal echter ook leiden tot een
versterking van het proces van schaalvergroting en economische
machtsconcentratie. Beleidsconcurrentie tussen landen om
investeringen aan te trekken zal worden bevorderd. Een
dergelijke ontwikkeling tekent zich al af binnen de Europese
interne markt. Multinationale ondernemingen als Sony en Unilever
bevoorraden tegenwoordig de gehele Europese markt vanuit een
minimaal aantal productie- en distributiecentra. Een
transatlantische vrijhandelszone met meer dan zeshonderd miljoen
consumenten zou verdere schaalvergroting en daarmee
kostenbesparing voor multinationaal opererende bedrijven
opleveren. De externe kosten hiervan, zoals een verlies van
lokale economische activiteit en werkgelegenheid en een toename
van het goederentransport, zijn echter gigantisch.
De Europese Commissie keurde de @tep al in september goed, en
naar verwachting zal het voorstel in december door de regeringen
van de @eu worden goedgekeurd. Het is tijd geworden dat de
milieubeweging zijn tanden laat zien en een moratorium eist op
vrijhandelsprojecten als de Transatlantic Economic Partnership
die een tijdbom vormen voor de democratie en ecologisch en
sociaal beleid.


--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.